Narmadashtakam Lyrics in Devanagari script | Narmadashtakam Lyrics in Sanskrut | देवनागरी लिपीतील नर्मदा अष्टकम् | नर्मदा अष्टकम संस्कृतमधे
नर्मदा परिक्रमेचे महत्त्व
जगद्गुरु आदि शंकराचार्य हे एक महान गुरु तसेच संस्कृत विद्वान आणि कवी असल्याने त्यांनी संस्कृतमध्ये नर्मदाष्टकम्ची रचना केली. देवी नर्मदेची (नर्मदा नदीच्या रूपात) स्तुती करणारी ही त्यांची खरोखरच सुंदर निर्मिती आहे. अनेक ऋषी, मुनी, योगी आणि मानवजातीच्या धार्मिक आणि आध्यात्मिक गती देणाऱी नर्मदा नदी हे पवित्र तीर्थक्षेत्र आहे. माता नर्मदा तिच्या काठावरील व्यक्तींना आणि त्याशिवाय अनेक मासे, मगरी आणि पाण्यात राहणारे विविध जीव आणि जंगलात राहणार्‍या पशू पक्ष्यांना जीवन देणारी आहे. भारतीयांसाठी ती फक्त पाण्याचा स्रोत किंवा नदी नसून तिची आई म्हणून पूजा केली जाते.
दैवी अनुभव मिळविण्यासाठी आणि मोक्षप्राप्तीसाठी माता नर्मदेचे अनेक भक्त त्यांच्या आयुष्यात किमान एकदा तरी परिक्रमा करतात. त्रिपुरी पौर्णिमेनंतर चातुर्मास संपल्यावर परिक्रमा सुरू होते. नर्मदा परिक्रमा बहुसंख्य भक्त अनवाणी पायांनी करतात जे सुमारे ३५०० किमी आहे. पूर्ण होण्यासाठी सुमारे ९० ते १२० दिवस लागतात. संकल्प आणि पूजा करून ही परिक्रमा ओंकारेश्वर, उज्जैन येथून सुरू होते आणि भगवान शंकराला अभिषेक करून ओंकारेश्वर येथे समाप्त होते.
॥ श्री नर्मदाष्टकम् ॥ Shree Narmadashtakam ॥
सबिंदु सिन्धु सुस्खल तरंग भंग रंजितम
द्विषत्सु पाप जात जात कारि वारि संयुतम
कृतान्त दूत काल भुत भीति हारि वर्मदे
त्वदीय पाद पंकजम नमामि देवी नर्मदे ॥ १॥
भावार्थ: – पाण्याच्या पवित्र थेंबांनी प्रकाशित तुझे नदी-शरीर, खेळकरपणाने वाहते, खोडकर लाटांनी झुकते, जे पापांपासून जन्मलेल्या द्वेषाला बळी पडतात त्यांच्यामध्ये बदल घडवण्याची तुझ्या पवित्र पाण्यात दैवी शक्ती आहे, तू तुझे संरक्षणात्मक चिलखत (आश्रय) देऊन यमदूताचे भय नाहीसे केले आहेस. हे देवी नर्मदे, मी तुझ्या चरणकमळांना नमन करतो, मला तुझा आश्रय दे. नर्मदा देवीला नमस्कार!
त्वदम्बुलीनदीनमीनदिव्यसम्प्रदायकं
कलौ मलौघभारहारिसर्वतीर्थनायकम् ।
सुमच्छकच्छनक्रचक्रवाकचक्रशर्मदे
त्वदीयपादपङ्कजं नमामि देवि नर्मदे ॥ २॥
भावार्थ: – तू तुझ्या पवित्र पाण्यात विलीन झालेल्या दीन माशांना तुझा दिव्य स्पर्श देत आहेस. या कलियुगात पापांचे वजन दूर करणारी तू, सर्व तीर्थांमध्ये (तीर्थक्षेत्र) अग्रगण्य आहेस, तुझ्या पाण्यात राहणारे अनेक मासे, कासव, मगरी, हंस व चक्रवाक पक्षी यांना तू आनंद देतेस, हे देवी नर्मदे, मी तुझ्या चरणकमळांना नमन करतो, मला तुझा आश्रय दे. नर्मदा देवीला नमस्कार!
महागभीरनीरपूरपापधूतभूतलं
ध्वनत्समस्तपातकारिदारितापदाचलम् ।
जगल्लये महाभये मृकण्डुसूनुहर्म्यदे
त्वदीयपादपङ्कजं नमामि देवि नर्मदे ॥ ३ ॥
भावार्थ: – तुझे नदी-शरीर खोल आणि ओसंडून वाहणारे आहे, ज्याचे पाणी पृथ्वीचे पाप दूर करते, …
ज्या संकटांमुळे आपले पतन होते त्या संकटांच्या पर्वतांना फाडून, तुझा जलप्रवाह मोठा आवाज करत आणि प्रचंड शक्तीने वाहतो, जसे ऋषी मृकांडूच्या पुत्राला (ऋषी मार्कंडेय हा ऋषी मृकांडूचा पुत्र होता) आपल्या काठावर आश्रयस्थान दिलेस, या जगाच्या उष्णतेमध्ये, तू विश्रांतीची जागा प्रदान करतेस आणि महाभयापासून निर्भयतेची खात्री देतेस्;
हे देवी नर्मदे, मी तुझ्या चरणकमळांना नमन करतो, मला तुझा आश्रय दे. नर्मदा देवीला नमस्कार!
गतं तदैव में भयं त्वदम्बु वीक्षितम यदा
मृकुंडूसूनु शौनका सुरारी सेवी सर्वदा
पुनर्भवाब्धि जन्मजं भवाब्धि दुःख वर्मदे
त्वदीय पाद पंकजम नमामि देवी नर्मदे ॥ ४॥
भावार्थ: – हे देवी, तुझे दिव्य जल पाहिल्यानंतर माझी सांसारिक जीवनातील आसक्ती नाहीशी झाली आहे…
तुझे पाणी, जे ऋषी मृकंडूचे पुत्र, ऋषी शौनक आणि असुरांचे शत्रू (देव) यांच्याकडून आदरणीय आहे.
या संसाराच्या सागरात वारंवार जन्म घेतल्याने ऐहिक अस्तित्त्वाच्या महासागराच्या दु:खांपासून तुझे पाणी संरक्षणात्मक कवच आहे, हे देवी नर्मदे, मी तुझ्या चरणकमळांना नमन करतो, मला तुझा आश्रय दे. नर्मदा देवीला नमस्कार!
अलक्ष्यलक्षकिन्नरामरासुरादिपूजितं
सुलक्षनीरतीरधीरपक्षिलक्षकूजितम् ।
वसिष्ठशिष्टपिप्पलादिकर्दमादिशर्मदे
त्वदीयपादपङ्कजं नमामि देवि नर्मदे ॥ ५॥
भावार्थ: – किन्नर (स्वर्गीय संगीतकार), अमर (देव), तसेच असुर आणि इतर यांसारख्या लाखो अदृश्य आकाशीय आस्तित्वांकडून तुझी पूजा केली जाते, शुभ जलांनी युक्त तुझे नदी-शरीर, तसेच शांत आणि संयोजित असलेले तुझे नदी-काठ लाखो पक्ष्यांच्या मधुर आवाजाने भरलेले आहेत. वशिष्ठ, सिस्त, पिप्पल, कर्दमा आणि इतर ऋषींना तू आनंद देतेस.
हे देवी नर्मदे, मी तुझ्या चरणकमळांना नमन करतो, मला तुझा आश्रय दे. नर्मदा देवीला नमस्कार!
सनत्कुमारनाचिकेतकश्यपात्रिषत्पदैः
धृतं स्वकीयमानसेषु नारदादिषतपदैः ।
रवीन्दुरन्तिदेवदेवराजकर्मशर्मदे
त्वदीयपादपङ्कजं नमामि देवि नर्मदे ॥ ६॥
भावार्थ: – सनतकुमार, नचिकेता, कश्यप आणि इतर ऋषी जे सहा पायांच्या मधमाशी सारखे आहेत (कारण ते दैवी सहवासाचा मध शोधत असल्याने), … त्यांच्या हृदयात तुला (तुझे चरण कमळ) धरले आहे; आणि मधमाशी समान ऋषी नारद आणि इतरांनी (त्यांच्या हृदयात तुझे चरण कमळ धारण केले आहे), तू रवी (सूर्य), इंदू (चंद्र), रतीदेव आणि देवराज (इंद्र) यांनाही त्यांची कार्ये यशस्वी करून आनंद देत आहेस. हे देवी नर्मदे, मी तुझ्या चरणकमळांना नमन करतो, मला तुझा आश्रय दे. नर्मदा देवीला नमस्कार!
अलक्षलक्षलक्षपापलक्षसारसायुधं
ततस्तु जीवजन्तुतन्तुभुक्तिमुक्तिदायकम् ।
विरिञ्चिविष्णुशंकरस्वकीयधामवर्मदे
त्वदीयपादपङ्कजं नमामि देवि नर्मदे ॥ ७॥
भावार्थ: – तू तुझ्या नदी-शरीराने लाखो दृश्य आणि अदृश्य पापे धुवून टाकता, ज्याचा किनारा लाखो सरसांनी (बगळा किंवा हंस) सुंदरपणे सजलेला आहे. त्या पवित्र ठिकाणी (म्हणजेच तुझ्या नदीच्या काठावर) सर्व स्तरातील मनुष्याला आणि प्राण्यांना (जे तुझा आश्रय घेतात) तू भुक्ती (सांसारिक समृद्धी) तसेच मुक्ती (मोक्ष) प्रदान करतेस. तुझ्या पवित्र धामामध्ये (नदी) ब्रह्मा, विष्णू आणि शंकराची उपस्थिती एक आशीर्वादरूपी संरक्षणात्मक कवच (भक्तांना) प्रदान करतेस. हे देवी नर्मदे, मी तुझ्या चरणकमळांना नमन करतो, मला तुझा आश्रय दे. नर्मदा देवीला नमस्कार!
अहो धृतं स्वनं श्रुतं महेशिकेशजातटे
किरातसूतबाडबेषु पण्डिते शठे नटे ।
दुरन्तपापतापहारि सर्वजन्तुशर्मदे
त्वदीयपादपङ्कजं नमामि देवि नर्मदे ॥ ८॥
भावार्थ: – आहो ! रेवाजींच्या तीरावर शंकरजींच्या जटेतून जन्मलेल्या, अमृतानुभावाचा नाद देणारी, सर्व जातीच्या प्राण्यांना सुख देणारी, हे नर्मदा माता! किरात (भील), काजळ (भट), बडव (ब्राह्मण), पंडित (विद्वान), शठ (पाष्ट) आणि नट यांच्या प्रमाणे मी ही अनंत पापांची उष्णता दूर करण्यासाठी तुझ्या चरण कमळांना वंदन करतो, हे देवी नर्मदे, मी तुझ्या चरणकमळांना नमन करतो, मला तुझा आश्रय दे. नर्मदा देवीला नमस्कार!
इदं तु नर्मदाष्टकं त्रिकालमेव ये सदा
पठन्ति ते निरन्तरं न यान्ति दुर्गतिं कदा ।
सुलभ्यदेहदुर्लभं महेशधामगौरवं
पुनर्भवा नरा न वै विलोकयन्ति रौरवम् ॥ ९॥
भावार्थ: – हे नर्मदाष्टकम्, जे दिवसातून तीनदा पठण करतात… त्यांना कधीच दुर्दैव येत नाही, महेशाच्या निवासस्थानी जाण्याचे महान सौभाग्य प्राप्त करणे सोपे होते, जे प्राप्त करणे मूर्त जीवाला फार कठीण आहे, आणि त्या व्यक्तींना पुन्हा हे भयावह जग (जन्म घेऊन) पहावे लागत नाही. हे देवी नर्मदे, मी तुझ्या चरणकमळांना नमन करतो, मला तुझा आश्रय दे. नर्मदा देवीला नमस्कार!
॥ इति श्रीमत् आद्यशङ्कराचार्यविरचितं नर्मदाष्टकं सम्पूर्णम् ॥
इथे श्री आदी शंकराचार्य रचित नर्मदा अष्टकम् संपूर्ण जाहले.
त्वदीय पाद पंकजम नमामि देवी नर्मदे ।
नमामि देवी नर्मदे, नमामि देवी नर्मदे ।
त्वदीय पाद पंकजम नमामि देवी नर्मदे ॥
॥ Shree Narmadashtak ॥
Importance of Narmada Parikrama
Jagadguru Adi Shankaracharya being a great Guru and a Sanskrut Scholar and poet crated the Narmadashtakam in Sanskrit. it’s a really lovely creation of him which praise goddess Narmada Maiya (in the form of the river Narmada). River Narmada is being part of the holy pilgrimage for many Rushies, Munies, Yogis and mankind for his or her religious and spiritual growth. Mata Narmada is a provider of life to the individuals on its bank and additionally to several fishes, crocodiles and different creatures living within the water and to birds additionally living within the forests. For Indians, she is not just a source of water or a river but she is worshipped as a mother.
To seek the divine experience and attain Moksha many devotees of Maa Narmada perform Parikrama (circumambulation) at least once in their life. The parikrama starts simply when the finishing of ChaturMas after Tripuri Pournima. Narmada parikrama is done barefooted by the majority of devotees that is around 3500K.m. takes around 90 to 120 days to complete. This Parikrama starts from Omkareshwar, Ujjain by doing the Sankalpa and Puja and ends at Omkareshwar by performing Abhisheka to Lord Shiva.
Narmadashthakam Lyrics in English with its meaning
Narmadashtakam Lyrics in English
Sa-Bindu-Sindhu-Suskhalat-ṭarangga-Bhangga-ṟan.jitam
ḍvissatsu Pāpa-Jāta-Jāta-k͟hāri-Vāri-Samyutam |
k͟hrtānta-ḍūta-k͟hāla-Bhūta-Bhīti-ḥāri-Varma-ḍe
ṭvadīya-Pāda-Pangkajam ṇamāmi ḍevi ṇarmade ||1||
Meaning: – Your river-body illuminated by the holy drops of water, flows playfully, bends with rough waves, your holy water has divine power to change those who fall prey to the hatred born of sins, you have removed the fear of Yamaduta by giving you protective armour (shelter). O Goddess Narmada, I bow to your lotus feet, give me your shelter!
ṭvad-āmbu-l̤īna-ḍīna-ṃīna-ḍivya-Sampradāyakam
k͟halau ṃalau[a-ŏ]gha-Bhāra-ḥāri Sarva-ṭīrtha-ṇāyakam |
Sumacca-k͟hacca-ṇakra-Cakra-Cakravāka-ṣarmade
ṭvadīya-Pāda-Pangkajam ṇamāmi ḍevi ṇarmade ||2||
Meaning: – You are giving your divine touch to the poor fish merged in your holy water. Thou art the forerunner of all pilgrimages (pilgrimage area) who removes the weight of sins in this Kali Yuga, Thou givest pleasure to many fish, turtles, crocodiles, swans and chakravakas living in Thy waters, O Goddess Narmada, I bow down at thy feet, give me Thy shelter!
ṃahā-ġabhīra-ṇīra-Pūra-Pāpa-ḍhūta-Bhūtalam
ḍhvanat-Samasta-Pāta-k͟hāri-ḍāri-ṭāpa-ḍā-[ā]calam |
Jagal-l̤aye ṃahā-Bhaye ṃrkanndda-Sūnu-ḥarmya-ḍe
ṭvadīya-Pāda-Pangkajam ṇamāmi ḍevi ṇarmade ||3||
Meaning: – Your river-body is deep and flowing, whose water removes the sins of the earth,
By tearing down the mountains of calamities that cause your downfall, your water flows loudly and flows with tremendous force, like the son of Sage Mrikandu (Sage Markandeya was the son of Sage Mrikandu) you give shelter on your edge, in the sun and rain of this world, you provide a place of rest and greatness Assures; O Goddess Narmada, I bow to your lotus feet, give me your shelter.
ġatam ṭadai[ā-ĕ]va ṃe Bhavam ṭvad-āmbu-Vīkssitam ẏadā
ṃrkanndda-Sūnu-ṣaunaka-āsura-āri-Sevi Sarvadā |
Punar-Bhava-ābdhi-Janma-Jam Bhava-ābdhi-ḍuhkha-Varmade
ṭvadīya-Pāda-Pangkajam ṇamāmi ḍevi ṇarmade ||4||
Meaning: – O Goddess, after seeing your divine water, my attachment in worldly life has disappeared. Your water is a protective shield from the sorrows of the ocean of worldly existence due to repeated births in the ocean of this world, O Goddess Narmada, I bow at your feet, give me your shelter!
ālakssa-l̤akssa-k͟hinnara-āmara-āsura-[ā]adi-Pūjitam
Sulakssa-ṇīra-ṭīra-ḍhīra-Pakssi-l̤akssa-k͟hūjitam |
Vasissttha-Sisstta-Pippala-[ā]adi-k͟hardama-[ā]adi-ṣarmade
ṭvadīya-Pāda-Pangkajam ṇamāmi ḍevi ṇarmade ||5||
Meaning: – You are worshipped by millions of invisible celestial beings like Kinnar (heavenly musician), Immortal (God), Asura and others Are. You give pleasure to Vashishta, Sist, Pipple, Kardama and other sages. O Goddess Narmada, I bow to your lotus feet, give me your shelter. Hello Goddess Narmada!
Sanatkumāra-ṇāciketa-k͟haśyapa-[ā]adi-Ssatt-Padaih_
ḍhrtam Svakīya-ṃānasessu ṇārada-[ā]adi-Ssatt-Padaih |
ṟavi-īndu-ṟantideva-ḍevarāja-k͟harma-ṣarmade
ṭvadīya-Pāda-Pangkajam ṇamāmi ḍevi ṇarmade ||6||
Meaning: – Sanatkumar, Nachiketa, Kashyap and other sages who are like six-legged bees (because they are looking for the honey of divine companionship), And like the bee, sage Narada and others (holding their lotus feet in their hearts), you are also making Ravi (Sun), Indu (Moon), Ratidev and Devraj (Indra) happy by making their deeds successful. O Goddess Narmada, I bow to your lotus feet, give me your shelter!
ālakssa-l̤akssa-l̤akssa-Pāpa-l̤akssa-Sārasa-[ā]ayudham
ṭatas-ṭu Jīva-Jantu-ṭantu-Bhukti-ṃukti-ḍāyakam |
Viran.ci-Vissnnu-ṣangkara-Svakīya-ḍhāma-Varmade
ṭvadīya-Pāda-Pangkajam ṇamāmi ḍevi ṇarmade ||7||
Meaning: – You wash away millions of visible and invisible sins with your river-body, the shore of which is beautifully adorned with millions of mustard seeds (heron or swan). In that holy place (i.e. on the banks of your river) you give Bhukti (worldly prosperity) as well as Mukti (salvation) to all levels of human beings and animals (who take refuge in you). The presence of Brahma, Vishnu and Shankara in your sacred abode (river) provides a protective shield (of devotees) in the form of blessings. O Goddess Narmada, I bow to your lotus feet, give me your shelter!
aho dhṛtaṃ svanaṃ śrutaṃ maheśakeśajātaṭe
kirātasūtabāḍaveṣu paṇḍite śaṭhe naṭe ।
durantapāpatāpahāri sarvajantuśarmade
tvadīyapādapaṅkajaṃ namāmi devi narmade ॥ 8 ॥
Meaning: – Ah! Mother Narmada, born from Shankarji’s Jata on the shores of Revaji, creates the sound of nectar, giving happiness to all species of animals! Like Kirat (Bhil), Kajal (Bhat), Badav (Brahmin), Pandit (Scholar), Shat (Past) and Nat, I bow to your lotus feet to remove the heat of these eternal sins, O Goddess Narmada, I bow to your lotus feet Give me your shelter!
īdam ṭu ṇarmadāssttakam ṭri-k͟hālam-ĕva ẏe Sadā
Patthanti ṭe ṇirantaram ṇa ẏānti ḍurgatim k͟hadā |
Sulabhya ḍeha-ḍurlabham ṃaheśa-ḍhāma-ġauravam
Punar-Bhavā ṇarā ṇa Vai Vilokayanti ṟauravam ||9||
Meaning: – This Narmadashtakam, which is recited thrice a day… they never get bad luck, it is easy to get the great privilege of going to Mahesh’s abode, which is very difficult for the tangible soul to get, and those people have to see this horrible world (after birth) again No. O Goddess Narmada, I bow to your lotus feet, give me your shelter!
iti śrīmat Shankaracharya rachitam narmadashTakam sampurNam
Thus the NarmadashTakam created by Adi Shankaracharya is completed here.