होली साजरी का करतात? | Why Celebrate Holi 2022 in Hindi
Holi 2022 होळी हा रंगांचा सण, वसंत ऋतूचा सण आणि प्रेमाचा सण म्हणून साजरा केला जातो. भारतातील विविध हिंदू श्रद्धा आणि परंपरांमध्ये होळीच्या सणाला सांस्कृतिक महत्त्व आहे. होळी हा रंग आणि उत्साहाने भरलेला एक लोकप्रिय, प्राचीन हिंदू सण आहे. काही समजुतीनुसार, हे राधा कृष्णाच्या दैवी प्रेमाचे प्रकटीकरण आहे, जे गोकुळ (व्रजभूमी) मध्ये रंगांचा वर्षाव करून साजरा केला जातो.
हे वाईटावर चांगल्याच्या विजयाचे प्रतीक मानले जाते, कारण हिरण्यकशिपूची राक्षसी बहीण होलिका, जिला प्रल्हादला मारायचे होते, त्या आगीत जळून राख झाली होती. भारतातील नागरिक इतर देशांत राहून हा सण साजरा करत असल्यामुळे आज इतर आशिया आणि अमेरिकेसारख्या काही पाश्चात्य देशांमध्ये होळीचा सण साजरा होऊ लागला आहे.
फाल्गुन महिन्यातील शुक्ल पक्षातील पौर्णिमेच्या संध्याकाळी सूर्यास्ताच्या वेळी किंवा सूर्यास्तानंतर ‘होलिका’ जाळून हा सण साजरा केला जातो. त्याच्या दुसऱ्या दिवशी मोठी होळी किंवा रंगांची होळी साजरी केली जाते. हा एक असा दिवस आहे जिथे लोक त्यांचे मतभेद विसरतात आणि त्यांच्या कुटुंबातील सदस्य, मित्र आणि नातेवाईकांना भेटतात. समान वयाचे लोक रंग लावून एकमेकांना गळाभेट करतात आणि तरुण लोक मोठ्यांचे पाय स्पर्श करून त्यांना रंग लावतात.
होळी ही वसंत ऋतूची सुरुवात देखील दर्शवते, लोकांसाठी बदलत्या ऋतूंचा आनंद घेण्याची आणि नवीन मित्र बनवण्याची उत्तम संधी. असे म्हणतात की आपल्या जीवनातील दुःख, दु:ख आणि वेदना जाळून आपण नवीन सुरुवात करतो. बरेच लोक त्यांचे जुने कर्ज फेडतात; किंवा त्यांनी दिलेली कर्जे माफ करून त्यांच्याशी नवीन व्यावसायिक व्यवहार सुरू करा.
होळी चे संदेश | Holi Messages Holi 2022
खुशियों से भर जाए आपकी झोली,
आप सबको मेरी तरफ से Happy Holi 2022
प्यार के रंग से रंग दो दुनिया सारी,
ये रंग न जाने कोई जात न कोई बोली,
मुबारक हो आपको
रंगों से भरी होली। Happy Holi 2022
झूम रहा है सारा संसार,
खुशियों की आई है बहार अपार,
मुबारक हो आपको होली का त्योहार। Happy Holi 2022
गालों पे गुलाल और पानी की बौछार,
सुख समृद्धि और सफलता का हार,
मुबारक हो आपको रंगो का त्योहार।
होली की ढेर सारी शुभकामनाएं
दिन का उजाला शान बन के आए,
कभी ना दूर हो आपके चेहरे से हंसी,
ये होली का त्योहार ऐसा मेहमान बन कर आए।
भिगो दो आज हर एक की झोली,
कोई मुस्कुरा दे तो उसे गले लगा लो,
वरना निकल लो, लगा के रंग और कह के हैप्पी होली।
गोकुल का हार।
वृन्दावन की सुगंध,
बरसाने की फुहार..
मुबारक हो आपको
होली का त्योहार।
सूरज की किरण, खुशियों की बहार,
चांद की चांदनी अपनों का प्यार,
मुबारक हो आपको होली का त्योहार।
मन का उल्लास है होली
जीवन में खुशियां भर देती है,
बस इसीलिए तो खास है होली।
हैप्पी होली… Happy Holi 2022
होळीचे आध्यात्मिक महत्त्व | Spirituality Holi 2022
होळीची ही रात्र आध्यात्मिकदृष्ट्या अत्यंत महत्त्वाची मानली जाते. या रात्री जे काही विधी करायचे असतील किंवा कोणत्याही मंत्राची सिद्धी मिळवायची असेल तर ती याच रात्री करावी. या रात्री केलेल्या नामजपाची शक्ती इतर वेळी केलेल्या मंत्रांच्या जपापेक्षा १० हजार पटीने जास्त असते. त्यामुळे कोणत्याही मंत्राला सिद्ध मंत्र करावयाचा असल्यास या रात्री त्याचा अवश्य लाभ घ्यावा.
होळीचे पौराणिक महत्त्व | Significance of Holi 2022 as per Hindu Mythalogy
होळीच्या सणाला अनेक रूपे आहेत आणि अनेक श्रद्धा आहेत. पुराणकाळातील काही श्रद्धा याला हिंदू देवतांशी जोडतात.
होळी – होलिका संबंध – प्रल्हाद चरित्राशी | Holi 2022 – Holika From Legend of Pralhad
असुरांचा राजा हिरण्यकशिपू, ज्याने भगवान भोलेनाथ शंकर यांना प्रसन्न केले, त्याला अमरत्वाचे वरदान मिळाले. त्या वरदानात त्यांनी विचारले होते की, ‘कोणताही मनुष्य किंवा प्राणी, कोणतेही हत्यार किंवा शस्त्र त्याला दिवसा किंवा रात्री, घरात किंवा घराबाहेर मारू शकत नाही’. शिवाकडून हे वरदान मिळाल्यामुळे हिरण्यकशिपूला खूप गर्व झाला, त्यामुळे त्याने आपल्या प्रजेवर अत्याचार सुरू केले. जेव्हा लोक देवतांची पूजा करायचे तेव्हा ते त्यांना मारहाण करू लागले आणि हिरण्यकशिपूची पूजा करण्यास भाग पाडू लागले.
हिरण्यकशिपूने विष्णूची पूजा करणाऱ्यांचा छळ सुरू केला, पण प्रल्हाद हा विष्णूचा भक्त म्हणून त्याच्या घरी जन्माला आला. भगवान विष्णूंच्या भक्तीमुळे संतप्त झालेल्या बालक प्रल्हादने त्यांनाही मारण्यासाठी अनेक प्रयोग केले, परंतु प्रत्येक वेळी हिरण्यकशिपू अपयशी ठरला.
हिरण्यकशिपूची बहीण होलिका, जिला अग्निदेवाकडून वरदान मिळाले होते की ती अग्नीने मरणार नाही. एके दिवशी हिरण्यकशिपू होलिकाला बोलावतो आणि तिला तिचा मुलगा प्रल्हादला जाळून मारण्याची विनंती करतो. त्या रात्री होलिका लाकडाची मोठी चिता बनवून प्रल्हादला आपल्या मांडीवर घेऊन प्रल्हादच्या वर बसते. भगवान विष्णूच्या लीलेने भक्त प्रल्हादला वाचवले जाते, परंतु होलिकाला तिच्या शक्तीचा स्वार्थासाठी गैरवापर केल्याबद्दल शिक्षा मिळते आणि ती त्या आगीत भस्मसात होते.
होलिका दहनाचा हा दिवस म्हणजे होळी. संध्याकाळी होलिकेचा पुतळा बनवून तिची पूजा करून त्याचे दहन केल्याने वाईटावर चांगल्याचा विजय होतो असे मानले जाते. दुसऱ्या दिवशी ही जळलेली राख एकमेकांच्या कपाळावर लावली जाते. याला काही ठिकाणी धुलेती किंवा महाराष्ट्रात धुळवड म्हणतात.
कामदेवच्या चरित्रातून | From Legend of Kamadeva Holi 2022
एका पौराणिक कथेनुसार, देवी सतीने तिचा पती शिवशंकर यांचा पिता दक्षाकडून केलेला अपमान सहन न झाल्याने तिने स्वत:ला अग्नीत अर्पण केले. त्यामुळे पत्नी गेल्याने भोलेनाथ शिवशंकर अतिशय दुःखी झाले. आपल्या सांसारिक कर्तव्यांचा त्याग करून, तो हिमालयाच्या शिखरावर खोल ध्यानस्थ अवस्थेत गेला.
शिवाने जगापासून दूर जाणे आणि विश्वाच्या व्यवहारातून आपले मन काढून टाकल्यामुळे खूप गोंधळ झाला, ज्यामुळे सर्व देव घाबरले.
येथे हिमालय कन्या पार्वतीने शिवाच्या प्रेमापोटी त्याचा पती म्हणून स्वीकार केला. तिने शिवाला आपला पती म्हणून मिळवण्यासाठी कठोर तपश्चर्या सुरू केली होती. हे लक्षात घेऊन सर्व देवांनी शिवाला त्याच्या मूळ रूपात आणण्यासाठी प्रेम आणि उत्साहाची देवता कामदेवाची मदत घेतली. लॉर्ड कामदेवला माहित होते की असे केल्याने त्याचे परिणाम वेगळे असू शकतात आणि त्याला त्याला सामोरे जावे लागू शकते.
परंतु भगवान कामदेवाने विश्वाच्या रक्षणासाठी शिवावर बाण सोडणे स्वीकारले. जेव्हा कामदेवाने शिवावर प्रेमाचा बाण सोडला तेव्हा शिव त्याच्यावर रागावला आणि त्याने आपला तिसरा डोळा उघडला आणि कामदेवला जाळून राख केले. पण कामदेवाच्या प्रेम बाणाचा प्रभाव शिवावर आधीच होता. पार्वतीच्या पूजेने प्रसन्न होऊन त्यांनी लग्न निश्चित केले.
ज्या दिवशी भगवान शिवाने कामदेवाचे दहन केले, तो दिवस होळीचा होता असे मानले जाते. त्याचवेळी कामदेवाची पत्नी रती शोकात बुडाली आणि निर्दोष शंकराला आपल्या पतीला क्षमा करण्याची प्रार्थना केली. जेव्हा शिवाला कळले की कामदेवाने सर्व देवतांच्या विनंतीवरून बाण सोडले, तेव्हा रतीच्या प्रार्थनेने भक्तांचे पालनपोषण करणारे भगवान शिव प्रसन्न झाले आणि त्यांनी कामदेवाला पुन्हा जिवंत केले.
दक्षिण भारतात, लोक होळीच्या दिवशी कामदेव (प्रेम देवाची) पूजा करतात. कामदेवाला आंब्याची फुले आवडतात म्हणून तो पूजेत आंब्याची फुले अर्पण करतो. त्यांच्या जळजळीमुळे होणारी वेदना शांत करण्यासाठी कामदेवाच्या मूर्तीला चंदनाची पेस्ट लावली जाते. तामिळनाडूमध्ये होळीला कामविलास, कामन पंडीगाई आणि काम-दहनम या तीन वेगवेगळ्या नावांनी ओळखले जाते.
राधा कृष्ण लीला आणि होळी | Radha Krushna Leela and Holi 2022
होळीच्या दिवशी, रंगांचा सण संपूर्ण भारतात, विशेषत: मथुरा, वृंदावन, बरसाना आणि नांदगाव आणि कृष्ण-राधाशी संबंधित ठिकाणी समान उत्साह आणि उत्साहाने साजरा केला जातो. याच्या सुरुवातीची दंतकथा जाणून घेऊया…
भगवान श्रीकृष्णाचे बालपणीचे रूप अतिशय खोडकर आणि खोडकर होते. त्यावेळी मैत्रिणींसोबत खेळताना राधाचे गोरे रूप पाहून त्याचा हेवा व्हायचा. या भावनेवर एक हिंदी चित्रपट गीतही आहे.
यशोमती मैया से बोले नंदलाला
Holi 2022
राधा क्यों गोरी मई क्यों काला
एके दिवशी कृष्ण यशोदा मैय्याकडे तक्रार घेऊन गेला की त्याने मला काळे आणि राधाला गोरे का केले. मग माय्या गंमतीने त्याच्या केसांना समजावत म्हणाली की, तुला ज्या रंगात राधाचा चेहरा रंगवायचा आहे, तो रंग राधाच्या चेहऱ्याला लाव. मायेचे शब्द डोक्यावर आणि डोळ्यांवर घेऊन खोडकर कृष्णाने राधाला स्वतःच्या रंगात रंगवले. सर्व गोपिकांनी राधाला चिडवायला सुरुवात केली, नंतर राधाने कृष्णावर आणि गोपींवर रंग ओतला.
त्यानंतर कृष्णाने बांबूच्या पिचकाऱ्याने आपल्या मित्रांवर आणि गोपींवर रंगीत पाणी फवारले. या राधा-कृष्णाच्या प्रेमाचे प्रतीक असलेल्या मथुरा, वृंदावन, बरसाना आणि नांदगाव आणि कृष्ण-राधाशी जोडलेल्या ठिकाणी रंगांच्या फुलांनी होळी खेळण्याची परंपरा प्रस्थापित झाली आहे.
पुतना वध आणि कृष्ण लीला – होळीच्या संदर्भात | Pootanaa – Krushna Leela and Holi 2022
देवकीचा आठवा मुलगा मथुरा राजा कंसाचा वध करेल ही आकाशवाणी ऐकून राजा कंस एकदम घाबरला. देवकीच्या सात पुत्रांचा वध केल्यानंतर आठव्या पुत्राला वाचवण्यासाठी, कारागृहात आठवा मुलगा जन्माला आल्यावर वसुदेवाने आपल्या मुलाला टोपलीत लपवून तुरुंगातून बाहेर काढले. गोकुळ नंदबाबाच्या घरी गेला आणि या आठव्या मुलाला यशोदेच्या शेजारी ठेवले, यशोदेच्या शेजारी आधीच झोपलेली नंदा आणि यशोदेच्या मुलीला घेऊन आले.
कारागृहात परत आल्यावर ही मुलगी रडू लागली, तिच्या आवाजावरून कंसाला देवकीचा आठवा मुलगा जन्मल्याची बातमी मिळाली. मग तिलाही मारण्यासाठी कंसाने त्या मुलीला उचलून दगडावर फेकले तेव्हा तिला हवेत डोलवताना हातातून निसटलेली जोगमाया देवी आकाशात उडाली. तेव्हा देवकीचा आठवा मुलगा गोकुळात सुरक्षित असल्याची आकाशवाणी झाली.
त्यामुळे संतप्त झालेल्या कंसाने कृष्णाला मारण्यासाठी सर्वतोपरी प्रयत्न केले. त्यानंतर कृष्णाला मारण्यासाठी पुतना नावाच्या राक्षसाला गोकुळात पाठवण्यात आले. पूतने तिचे रूप बदलले आणि अतिशय सुंदर आणि सद्गुणी स्त्रीचे रूप धारण केले. यशोदा मैय्याकडे गेली आणि कृष्णाचे लाड करण्याची परवानगी मागितली. त्याच्या मनःपूर्वक प्रार्थनेने फसवून यशोदेने कृष्णाला त्याच्या स्वाधीन केले.
भगवान श्रीकृष्णाच्या या अर्भक रूपाचा वध करण्यासाठी पुतनाने तिच्या स्तनावर विष लावले होते. पुतनाने विषारी दूध पिऊन तिला मारण्यासाठी कृष्णाला छातीवर लावले तेव्हा कृष्णाने तिची फसवणूक ओळखून तिचे स्तन इतके जोरात चोखले की पुतना ते वेदना सहन करू शकली नाही आणि रडू लागली. तिच्या खऱ्या रूपात येऊनही ती कृष्णाला हिरावून घेऊ शकली नाही आणि कृष्णाने तिला प्राण सोडण्यास भाग पाडले.
पुतना मरण पावताच गोकुळातील लोकांनी एकत्र येऊन त्या राक्षसाचे भयंकर शरीर त्याच दिवशी सायंकाळी गावाबाहेर नेऊन जाळून टाकले. पुतना या राक्षसाचा मृत्यू आणि श्रीकृष्ण जिवंत झाल्याच्या आनंदात गोकुळमध्ये एकमेकांना अबीर/गुलाल लावून दुसरा दिवस साजरा करण्यात आला.
आणि म्हणूनच या दिवसाचे स्मरण करून होळीच्या एक रात्री आसुरी पुतना जाळण्याची आणि दुसऱ्या दिवशी रंग खेळण्याची प्रथा आहे.
-
होलाष्टक म्हणजे काय?
होळीच्या आठ दिवस आधी म्हणजेच अष्टमीच्या आठ दिवस आधी सुरू होणारे होलाष्टक म्हणतात. या काळात अष्टमीला चंद्र, नवमीला सूर्य, दशमीला शनि, एकादशीला शुक्र, द्वादशीला गुरु, त्रयोदशीला बुध आणि चतुर्दशीला मंगळ असे काही ग्रह अग्नीमय रूप धारण करतात आणि पौर्णिमेच्या दिवशी राहू क्रोधित होतो. यामुळे या काळात कोणतेही शुभ कार्य जसे गर्भधारणा, विवाह, पुंसवन (गर्भधारणेच्या तिसऱ्या महिन्यात केले जाणारे संस्कार), नामकरण, चुडाकरण, विद्यारंभ, गृहप्रवेश, गृहनिर्माण, गृहशांती, हवन-यज्ञ कर्म इ. अशुभ मानले जाते.म्हणूनच हे संस्कार केले जात नाहीत.
-
होळी 2022 या वर्षी होळाष्टक कधी आहे?
2002 चा होलाष्टक 10 मार्चपासून सुरू होईल आणि 17 मार्च 2022 पर्यंत चालेल. शास्त्रानुसार हा काळ सर्व शुभ कार्यांसाठी वर्ज्य मानला जातो.